Een werkwoord heeft niet slechts één woordje als gebiedende wijs. Net als de aantonende wijs vormt de gebiedende wijs een paradigma: een groep vormen die naar persoon en getal met het onderwerp congrueren. Bij regelmatige werkwoorden zijn die vormen afgeleid van een stam. In een column op Neerlandistiek.nl beschrijf ik de tegenwoordigetijdsvormen van dat paradigma.
“Een poosje terug schreef Siemon Reker al over de slag om de arm die ingebakken zit in het woordje als in ‘zo snel als mogelijk’, dat minister van volksgezondheid Hugo de Jonge geregeld gebruikt.
Deze week kwam het woordje als in die woordgroep ook ter sprake op de Facebookgroep Leraar Nederlands. Het werd als een vernieuwing gezien en, zoals een beetje te verwachten was, daarom veroordeeld (“overdreven gebruik” en “een aanstellerige uitbreiding”). Ook in de lijn der verwachting werd die vernieuwing aan het Engels toegeschreven.
[…]”
[Klik hier om de hele column op Neerlandistiek.nl te lezen.]
Net verschenen in nummer 2020/4 van TNTL:
Wolf, H. (2020), ‘Gebruiksaspecten van het uitroeppartikel wat in het Nederlands en Fries’. Tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde, p. 189-209.
Abstract – Both Dutch and (West) Frisian make use of the exclamative particle wat (‘how’), that adds an element of surprise about a high degree of something to the semantics of the sentence. In this paper I will first show the similarities between the use of the particle in the two languages. I will demonstrate that, in Dutch, its use is largely confined to constructions that are semantically scalable, whereas in Frisian this restriction is far less strict. I will explain the difference by showing that Dutch wat is a syntactic amplifier of lexical phrases, whereas Frisian wat has developed into a pragmatic amplifier of the core predicate. I will try to account for that difference by showing how homophonous words absent in Dutch are likely to have influenced the use of Frisian wat, and how Dutch prosody strengthens the connection between wat and the amplified lexical phrase, whereas Frisian prosody weakens it. Finally, I will show that the system described as ‘Frisian’ is occasionally found in varieties of Dutch too.
“Wie in taalbehoud ook het behoud van een grote rijkdom aan pragmatische systemen ziet, kan zich afvragen of de verstedelijking niet ook een bedreiging is voor die rijkdom in onze eigen omgeving.”
“Sprekers van het Saterfries moeten bij het ondersteunende doen kiezen welke vorm van de infinitief ze gebruiken: die op -n of die op -e. En het gekke is dat de zinsvolgorde daarbij bepalend is. Staat doen voor het hoofdwerkwoord, dan krijgt dat de -e-vorm. Staat het erachter, dan krijgt het de -n-vorm: […]”
Dagblad Trouw stapt over van (een eigen variant op) de ‘witte’ spelling van het Genootschap Onze Taal naar de ‘groene’ spelling van de Nederlandse Taalunie. Dat zou weleens het einde van de ‘witte’ spelling kunnen inluiden.
In een artikel in de Trouw kwam maar liefst drie keer de woordgroep ‘de jeugd’ voor als groep die ervan weerhouden moet worden om crimineel gedrag te vertonen. Het lidwoord de maakt die lezing onontkoombaar, terwijl de meeste jongeren natuurlijk helemaal niet misdadig aangelegd zijn. In een column voor Neerlandistiek.nl ga ik op de woordkeuze in.